درختان غیر مثمره فضای سبز
سه شنبه 31 شهریور 1388
نویسنده: وحید تهمورثی | طبقه بندی:باغبانی،
برگهای ارغوان به شكل قلب، بدون كرك و دارای كناره های صاف است. گلهای این درخت در اوایل بهار، در گروه های3 تا6 تایی، روی شاخه ها و حتی روی ساقه اصلی، پیش از رشد برگها پدید می آیند و چون عده آنها بسیار زیاد است، منظره زیبایی به درخت می دهد. مزه گل ارغوان ترش و نسبتاً مطبوع است. از این رو در بعضی از كشورها گل ارغوان را همراه سالاد می خورند یا در بعضی از غذاها می ریزند.
ارغوان در خاكهای آهكی پرقوت بهتررشد می كند و در برابر خشكی مقاوم است و به تابش مستقیم نور خورشید نیاز دارد. برای زیاد كردن این درخت، بذر آن را فروردین در هوای آزاد می كارند . این درخت را از راه پیوند و قلمه زدن نیز زیاد می كنند.ارغوان، درختی آشنا که مقاومتی بینظیر دارد. این درخت هر جا که آب کم و خاک نامطلوب است سبز شده و محیط زیست ما راحیات بخشیده است.
امروزه مراکز حفاظت از منابع طبیعی آن را برای حاشیه شهرها و روستاها توصیه نموده و حتی بعضی از مراکز دولتی نهال ارغوان را تولید و به طور رایگان در اختیار علاقهمندان قرار میدهند.
این درخت در خاکهای گچی و آهکی راحت رشد میکند و گرمای تند آفتاب و خشکی خاک را به آسانی تحمل مینماید. سرزمین مادریاش مناطق شرق مدیترانه است و در کشور ما گسترش زیادی دارد.
اوایل «اردیبهشت»، ارغوان تماشاییترین زمان خود را میگذراند. در این هنگام در حالی که شاخهها هنوز بدون برگ هستند، گلهای خوشهای و صورتیرنگش به حالت آویخته ظاهر می‌شوند و سپس برگهای سبز و قلبیشکل، آن شاخهها را زینت میبخشد.
وقتی عمر گل‌ها به پایان رسید، بذرها در داخل محفظههایی به نام نیام قرار گرفته و تمام طول سال روی شاخهها باقی میمانند.
شرایط مناسب برای کاشت ارغوان
ارغوان، مناسبِ باغچههای بزرگ یا حاشیه کنار پیادهروهاست. این درخت به نورِ فروانِ آفتاب احتیاج دارد. از کاشت آن در محلهای کمنور خودداری کنید. از سویی دیگر به سرما حساس است و مناسب مناطق سردسیر نیست. در عوض در مناطق مرکزی کشور و در حاشیه کویر به آسانی می‌روید. راز سلامتی این گیاه در قابل نفوذبودنِ خاک است، هر قدر خاک زهکش بهتری داشته باشد ارغوان سالمتر میماند.
این نکته نیز قابل یادآوری است که اگر در کنار دیوار غرس شود ممکن است ریشههای عمیقش به استحکام دیوارها آسیب برساند.
ازدیاد
آسانترین روش ازدیاد ارغوان، کاشت بذر است. بذرها باید در اوایل «اردیبهشت» در زمین ماسهای کاشته شوند.
یکی دیگر از روشهای تکثیر ارغوان خوابانیدن شاخه است.
در اوایل پاییز شاخههای بلند ارغوان را (مطابق شکل 1) در داخل خاک مرطوب قرار میدهیم. در محل تماس با خاک ریشه میزند، وقتی ریشهها ظاهر شدند شاخه را از پایه مادری جدا میکنیم. (شکل 2)
کاشت نهال
موقعی که درخت هنوز بدون گل و برگ و یا به اصطلاح در خواب زمستانه به سر میبرد زمان مناسبی است که آن را به باغچه منتقل کنیم. حجم گودال باید مناسب با حجم ریشه باشد. قبل از انتقال نهال، ریشههای پوسیده آن را هرس کنید. (شکل 3)
اطراف ریشه را با مخلوطی از کود پوسیده حیوانی و خاک بپوشانید. بلافاصله بعد از کاشت به درخت آب بدهید.
راش
درخت راش ( آلش، راج، مرس)؛ تیره بلوط با نام علمی Fagus sylvatica Fagaceae
راش درختی است بلند قامت كه ارتفاع آن تا 35متر می رسد.
این درخت در ارتفاع 600 تا 2200 متر از سطح دریا در جنگلهای شمال ایران از آستارا تا گرگان رویش دارد. بومی آسیای میانه (ایران و قفقاز) و دارای تنه ای صاف وسیلندریك بوده و چوب آن صنعتی كه در صنایع چوبی مصرف بسیار دارد.
گیاهی است یك پایه و دارای گلهای نر و ماده و میوه آن فندقه هرمی مثلث القاعده است.
زادآوری آن طبیعی و با بذر افشانی خود درخت انجام می گیرد. نهالها پس از استقرار در زیر سایه و پناه درختان مادری به مرور زمان رشد و نمو می نمایند. پس از اینكه نهال راش به ارتفاع مورد نظر رسید و دیگر نیازی به نور نداشته باشد بایستی پایه های مادری كه از نور دهی به نهالها جلوگیری می نمایند،حذف گردد.
در فرهنگ حاشیه نشینان دریای كاسپیان درخت راش خزری یا هیركانی بنامهای محلی مرس،راهاج ، رهاج ، راج ،آلاش ، قزل گز ،قزل آقاج معروف می باشد.
این درخت دارای گونه های مختلفی است كه در جنگلهای شمال كشور ایران گونه هیركانی یا كاسپیانی آن رویش داشته ونام لاتین آن ORIENTALIS و FAGUS ( فاگوس، اوریانتالیس ) می باشد.
به دلیل حمایت از بقاء و تداوم حیات درختان راش به طور كلی راشستانهای جنگلهای گیلان مورد حفاظت دقیق قرار می گیرد و بهره برداری از این درخت عزیز بصورت تك گزینی و با شیوه های علمی و كاملاً نوین جهان طوری صورت می گیرد كه صد در صد متضمن استقرار و بقاء و تداوم حیات آن می باشد.
درخت شب خسب
درخت شب خسب یا ابریشم‌دار یا شاقوز ( شاغوز دار ) یا هزار برگ، با نام علمی Albizia julibrissin
؛ درخت زینت بسیار زیبایی است كه در جنگلهای شمالی ایران می‌روید.
شب خسب در برابر آلودگی‌های صنعتی و هوای آلوده شهری مقاومت خوبی دارد. مكان‌های پر آفتاب را ترجیح می‌دهد. این درخت بسیار مناسب برای شمال و بیشتر مناطق معتدل كشور همچنین مناطق جنوبی ایران است.
این درخت بلندقامت ظریف‌اندام بومی جنوب و شرق آسیاست كه از ایران تا چین و كره گسترش یافته است. ابریشم‌دار، نخستین بار در قرن هجدهم توسط یك نجیب‌زاده ایتالیایی به نام فیلیپو رل آلبیزی وارد اروپا شد. به همین خاطر جنس آن را آلبیزیا نامیده‌اند و اسم گونه آن نیز درواقع از واژه فارسی «گل ابریشم» گرفته شده است.
در زبان انگلیسی گاه این درخت را با اسامی فارسی درخت ابریشم ایرانی یا شب را خسب می‌شناسند. این درخت را به خاطر اینكه شب‌ها برگ‌هایش روی هم جمع می‌شوند و به نظر می‌رسد كه به خواب رفته‌اند، شب خسب نامیده‌اند. نام ژاپنی این درخت نیز به همین معنی است.
ابریشم‌دار را به خاطر برگهای شانه‌ای زیبا و گلهای خوشرنگ شیشه‌شور مانندش به عنوان یك درخت زینتی و سایه‌گستر به وفور در باغ‌ها می‌كارند. شب خسب در طبیعت در دشت‌های خشك، دره‌های شنی و ارتفاعات می‌روید اما با تمام زیبایی‌هایش در ژاپن و بسیاری از بخش‌های آمریكا یك گیاه مهاجم به حساب می‌آید.
به همین خاطر در ایالات متحده تلاش می‌كنند تا مانع از خودباروری و گسترش این گونه گیاهان زینتی شوند. البته شب خسب به جز كاربرد زینتی دارای فواید درمانی و خوراكی نیز هست. مثلا از پوست تنه آن برای درمان زخم و كوفتگی و از دانه‌هایش كه درون یك نیام، مانند غلاف باقلا قرار گرفته‌اند، به عنوان غذای دام استفاده می‌شود. شهد شیرین و مغذی گل‌هایش نیز غذای مناسبی برای زنبورهای عسل است.
شب خسب چه شكلی است
ابریشم‌دار یك درخت نسبتا كوچك خزان‌پذیر به بلندی پنج تا 12 متر با تاج پوشش گسترده است. برگهای ظریف و سرخس‌مانند آن شامل 10 تا 30 جفت برگچه كوچك تقریبا مستطیلی‌شكل است كه در دو ردیف شانه‌ای قرار می‌گیرند. این برگچه‌ها با تاریك شدن هوا روی هم جمع می‌شوند.
گلهای سفید و صورتی‌رنگ دارای تعداد بسیار زیادی پرچم نازك ابریشمی است كه از اواخر بهار و در تمام طول تابستان می‌شكفند. گل‌ها به شكل انبوه در گل‌آذین‌های خوشه انتهایی می‌رویند.
میوه‌ها كه همان نیام‌ها هستند مانند غلاف باقلا پر از دانه‌اند كه تكثیر این درخت توسط كاشت همین بذرها صورت می‌گیرد. شب خسب به نور خورشید و خاك به خوبی زهكشی‌شده و رطوبت كافی در تابستان وابسته است.
بهتر است هرچند هفته یك بار خاك اطراف پایه گیاه كمی تقویت شود. پوست تنه درخت نیز خاكستری است كه این خود به زیبایی و جلوه آن در باغ می‌افزاید.
تعریفی دیگر از درخت گل ابریشم:
بلندی این درخت به طور معمول پنج تا دوازده متر و قطر سایه‌انداز آن حدود هفت تا چهارده متر است. تاج درخت، گسترده و باز و برگها شانه‌ای مركب به درازای 23 تا 45 سانتی‌متر است. هر برگ شش تا دوازده جفت شانه و هر شانه 20 تا 30 جفت برگچه به رنگ سبز روشن دارد. برگچه‌های این درخت هر شب بسته می‌شوند به همین دلیل به این گیاه اطلاق می‌شود.
گلهای شب خسب به شكل یك خوشه انتهایی و به طور تقریبی نیم‌كروی با دمگل بلند و پرچم‌های فراوان با بن سفید یا كرم و انتهای صورتی هستند.
این گل‌ها بسیار زیبا و به رنگ‌های صورتی، سفید یا سرخ‌فام بوده و منظره درخت به ویژه از بالا بسیار چشمگیر است.
- برچسب ها: درخت ارغوان، درخت گل ابریشم، شب خسب، راش،